Το Σπίτι της Ευρώπης στη Ρόδο και ο Σύλλογος για Διατήρηση της Αρχιτεκτονικής και Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ρόδου οργάνωσαν στο ΑΚΤΑΙΟΝ, στις 04/05/2011, με μεγάλη επιτυχία εκδήλωση με ομιλία της αρχαιολόγου κυρίας Μαρίας Μιχαλάκη-Κόλλια “Τα μωρά της Αστυπάλαιας – 2760 εγχυτρισμοί. Νεκροταφείο ή Ιερό ; “
Η ομιλία θα δόθηκε στα πλαίσια του αφιερώματος στην ιστορία και τον πολιτισμό μας. Προβλήθηκαν πολλές φωτογραφίες των ευρημάτων από τον τόπο της ανασκαφής, καθώς και σχεδιαγράμματα. Ακολούθησε πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.
Πρόκειται για ένα εξαιρετικό σύνολο με ταφές μωρών μέσα σε πήλινα αγγεία, τρόπος ενταφιασμού που ονομάζεται «εγχυτρισμός», που ήταν ο πιο συνηθισμένος τρόπος στην αρχαιότητα για την ταφή νεογέννητων και μικρών παιδιών, συμβολίζοντας την μήτρα της μητέρας τους. Το εύρημα προέρχεται από τη Χώρα της Αστυπάλαιας, σημερινή πρωτεύουσα του νησιού, που ήταν και η αρχαία πρωτεύουσα. Οι εγχυτρισμοί στα βαθύτερα στρώματα ήταν τοποθετημένοι μέσα σε λαξευμένους στο βράχο λάκκους. Ωστόσο, σε ορισμένα σημεία του χώρου, επάνω από τις αρχικές ταφές, είχαν τοποθετηθεί άλλες σε δύο ή και τρία επάλληλα στρώματα, έχοντας προκαλέσει μεγάλες φθορές στις προγενέστερες. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει μια συνεχή χρήση του χώρου που επιβεβαιώνεται από τη χρονολόγηση της κεραμικής, η οποία καλύπτει την περίοδο από τα τέλη της Γεωμετρικής Εποχής έως τα Ρωμαϊκά χρόνια.
Από την μελέτη του σκελετικού υλικού, που γίνεται από το Ανθρωπολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (UCL), προκύπτει ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των μωρών, περίπου το 77%, πέθανε σε διάστημα από 37 έως 42 εβδομάδων κατά τη στιγμή της γέννησής τους ή λίγο μετά. ¸να ποσοστό 9% ήταν έμβρυα ή πρόωρα, που πέθαναν μεταξύ 24 και 37 εβδομάδων. Και ένα ποσοστό 14% περιλαμβάνει βρέφη που έζησαν γύρω στους έξι μήνες, δύο- τρεις περιπτώσεις με δίδυμα, και τα 4-5 παιδιά που έζησαν από ενός έτους έως τριών.
Το εξαιρετικό αυτό σύνολο με τους εγχυτρισμούς των βρεφών μας αναγκάζει να αναρωτηθούμε αν ο χώρος αυτός ήταν νεκροταφείο μωρών ή ταφικό ιερό, όχι μόνον εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των ευρημάτων, αλλά της μεγάλης διάρκειας της χρήσης του συγκεκριμένου χώρου, που δεν τοποθετείται στα όρια της γνωστής νεκρόπολης, αλλά σε μια ξεχωριστή θέση ανάμεσα στην αρχαία πόλη και τον άξονα της οχύρωσής της. Δύο επιγραφές που προέρχονται από τον οικισμό της Χώρας και αναφέρονται στις θεότητες του τοκετού και της γέννησης, η μία στην Αρτέμιδα Λοχία και η άλλη στην Ειλείθυια, πιθανόν να έχουν σχέση με το τόσο μοναδικό αυτό εύρημα.